ADHD to zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. W skrócie można powiedzieć, że jest to odmienna praca mózgu dziecka, która uniemożliwia mu kontrolowanie zachowań. Jest to jego stała cecha, a objawy są obecne przez cały czas.

Objawy

W skład zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi wchodzą trzy elementy: nadmierna impulsywność, nadruchliwość oraz zaburzenia uwagi.

Dziecko nadmiernie impulsywne:

często udziela odpowiedzi, zanim pytanie jest dokończone;

często nie umie czekać w kolejce, na swoją rundę, nagrodę;

często przerywa lub przeszkadza innym;

często dużo mówi bez względu na ograniczenia społeczne;

zna reguły, ale nie potrafi ich zastosować, np. wie, że może zabrać głos po wywołaniu go przez nauczyciela ale i tak odzywa się bez pozwolenia;

ma kłopoty z przewidywaniem następstw swego postępowania, dlatego często podejmuje działania niebezpieczne dla siebie i innych;

nie potrafi zaplanować pracy, zabawy, rozkładu dnia.

Nadruchliwość dziecka przejawia się w tym, że:

niespokojnie porusza rękoma, stopami, wierci się na krześle;

wstaje w klasie, lub w innej sytuacji, w której powinno siedzieć;

jest nadmiernie rozbiegane, wtrąca się w sytuacjach, w których jest to niewłaściwe;

jest nadmiernie hałaśliwe w zabawie, ma trudności z zachowaniem spokoju;

jest ciągle w ruchu;

jest gadatliwe.

Nie można powstrzymać ruchliwości dziecka. Można jedynie sprawić, by jak najmniej przeszkadzało.

Zaburzenia uwagi przejawiają się tym, iż dziecko:

nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas pracy i popełnia liczne, bezmyślne pomyłki;

ma problem z utrzymaniem uwagi na zadaniach i grach;

wydaje się nie słuchać, tego co się do niego mówi;

ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy;

nie lubi zajęć wymagających dłuższego wysiłku umysłowego;

często gubi swoje rzeczy;

łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców nie związanych z wykonywaną czynnością;

często zapomina o różnych codziennych sprawach.

Cechą charakterystyczną jest to, że dzieci te mogą się koncentrować przez dłuższy czas na zajęciach, które są dla nich atrakcyjne, np. zajęcia z komputerem.

Dziecko z deficytem uwagi nie potrafi z dochodzących do niego bodźców wybrać tego, co jest najważniejsze i na tym się skoncentrować. Jednakowo ważne jest to, co mówi pani, jak i to, że za oknem szczeka pies. Poza tym pojemność pamięci tych dzieci jest mniejsza, z reguły zapamiętują pierwsze 2–3 trzy wyrazy z naszej wypowiedzi. Istotna jest zatem forma zadawanych pytań.

Zespół ADHD jest najbardziej widoczny w wieku szkolnym, a nasilenie objawów stopniowo maleje. U młodzieży objawy przyjmują formę niepokoju oraz trudności w uczestniczeniu w zajęciach wymagających spokojnego siedzenia. Poważnym problemem jest brak akceptacji ze strony rówieśników w okresie dojrzewania. Może to prowadzić do rozwoju depresji, uzależnienia czy rozwoju osobowości aspołecznej.

Podstawowe zalecenia do pracy z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo

należy postępować konsekwentnie;

wydawać proste, krótkie polecenia (wyciągnij zeszyt, otwórz książkę);

rozkładać trudniejsze zadania na etapy; zadanie: rozwiąż zadanie może być dla dziecka zbyt złożone dlatego lepiej powiedzieć: otwórz książkę, weź długopis, przeczytaj zadanie, rozwiąż je);

przypominać o samokontroli i sprawdzaniu;

ustalić stałe i jednoznaczne zasady;

uczyć porządkowania i organizowania;

poszukać możliwych do zaakceptowania form rozładowania napięcia (sport, taniec).

Zasady dotyczące odrabiania lekcji:

ściśle ustalona godzina;

przygotowanie pomocy przed przystąpieniem do pracy;

puste biurko – postawić pod białą ścianą, zabrać maskotki, zabawki;

wyłączyć sprzęt grający;

latem zamknąć okno;

wyprowadzić z pokoju psa, kota;

robić kilkuminutowe przerwy, w chwili, gdy dziecko przestaje się koncentrować (nie może wtedy rozpoczynać czynności, która go angażuje, np. siadać do komputera czy przed telewizorem);

stopniowo wydłużać czas pracy (na początku o 2–3 minuty);

pozwolić dziecku na wiercenie się w obrębie biurka, ale umawiamy się, że nie może wstawać.

Zasady dotyczące słuchania:

zanim zaczniemy mówić, postarajmy się, aby dziecko się zatrzymało, popatrzyło na nas i skupiło się na tym co robimy – mówimy, pokazujemy, podajemy; mówmy, patrząc na dziecko, pochylmy się;

posługujmy się krótkimi zdaniami;

by przyciągnąć uwagę dziecka, można delikatnie dotknąć ramienia;

wykreślamy ze słownika zwroty: „Ty nigdy!”, „Ty zawsze!”, „Ja ci każę!”.

Dziecko nadpobudliwe nie słyszy 50% tego, co do niego mówimy i zapamiętuje około 50% tego, co usłyszy.

Agnieszka Hunczak-Kielarska

Materiał opracowany na podstawie:

T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka, Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci: prawie wszystko. co chcielibyście wiedzieć: książka dla rodziców, nauczycieli i lekarzy, Lublin 1999.

wstecz

Najnowsza galeria zdjęć